Zasady ogólne Mecze rozgrywane są na boisku o szerokości od 45 m do 90 m i długości od 90 m do 120 m. Po przeciwległych stronach boiska na krótszych jego bokach ustawione są bramki o szerokości 7,32 m i wysokości 2,44 m. Piłka powinna mieć obwód nie mniejszy niż 68 cm i nie większy niż 71 cm, a waga powinna wynosić od 396 do 453 gramów. Przy rozpoczęciu meczu ciśnienie powietrza w jej wnętrzu musi wynosić od 0,6 do 1,1 atmosfery (600 – 1100 g/cm2). Interwencja bramkarza Każda z drużyn składa się z 11 graczy składu podstawowego (w tym 10 zawodników pola i bramkarz). Do tego drużyny posiadają również zawodników rezerwowych (najczęściej do 7). W trakcie meczu można dokonywać zmian. Ich liczba jest zgodna z wcześniejszymi ustaleniami (mecze towarzyskie) lub ograniczona do trzech w meczach oficjalnych. Raz zmieniony zawodnik nie może się znaleźć ponownie na placu gry. Nie ma ograniczeń co do rodzaju zmian (możliwe jest więc wpuszczenie zamiast bramkarza zawodnika z pola).
Schemat boiska do piłki nożnej
Ubiór piłkarza nie może zawierać elementów mogących powodować zagrożenie uszczerbku na zdrowiu u pozostałych graczy, takich jak zegarki lub biżuteria. Podczas meczu nie wolno ściągać koszulki (jest to karane żółtą kartką), zabronione jest również jej ściągnięcie celem odsłonięcia drugiej koszulki z ukrytą treścią. Piłkę można uderzać głową, nogą, przyjmować na klatkę piersiową itp., nie wolno jedynie dotykać jej rękami. Zakaz ten nie dotyczy bramkarza w obrębie pola karnego po uderzeniu piłki przez zawodnika drużyny przeciwnej albo własnej (z wyjątkiem zamierzonego podania nogą). Celowe dotknięcie piłki ręką jest karane rzutem wolnym bezpośrednim dla drużyny przeciwnej (lub rzutem karnym, jeśli piłki dotknął zawodnik pola we własnym polu karnym). W zależności od sytuacji, sędzia może dodatkowo ukarać zawodnika, który przewinił upomnieniem lub kartką.

Wykroczenia i kary
Żółta i czerwona kartka Niebezpieczne zagrania, zwane faulami (ang. foul) są karane rzutami wolnymi lub rzutami karnymi jeżeli faul był w polu karnym dla drużyny zawodnika faulowanego. Za przewinienia związane z niebezpieczną grą, takie jak nakładka (niebezpieczny atak spodnią częścią stopy) czy zbyt wysoko podniesioną nogę, zagrania "ośmieszające" (podbicie sobie piłki i podanie do swojego bramkarza albo postawienie piłki na linii bramkowej i wbicie jej głową do bramki przeciwnika) przyznawany jest rzut wolny pośredni (nie można zdobyć bramki bez dotknięcia przez innego gracza – również z drużyny przeciwnej). Za większość przewinień – w tym za zagranie piłki ręką – przyznaje się zazwyczaj rzut wolny bezpośredni (z którego można bezpośrednio zdobyć gola). W czasie wykonywania rzutu wolnego żaden z zawodników drużyny przeciwnej nie może stać bliżej niż 9 m 15 cm (10 jardów) od miejsca wykonywania rzutu wolnego. Jeśli przed wykopem któryś z zawodników drużyny przeciwnej znajdzie się w strefie 9 metrów 15 centymetrów, to rzut wolny jest powtarzany, a zawodnik może zostać ukarany upomnieniem lub kartką. Bramka zdobyta z rzutu wolnego zostaje uznana, gdy był to rzut wolny bezpośredni, lub pośredni, ale piłka została dotknięta przez obrońcę drużyny przeciwnej lub kolegę z drużyny. Za niebezpieczne, brutalne lub niesportowe zagranie sędzia może ponadto pokazać zawodnikowi żółtą lub czerwoną kartkę lub ukarać karą minutową (3 minuty,5 minut) u młodszych zawodników. Czerwona kartka oznacza konieczność opuszczenia placu gry bez możliwości wstawienia nowego zawodnika. Otrzymanie żółtej kartki nie pociąga za sobą większych konsekwencji, aczkolwiek należy pamiętać, że otrzymanie żółtej kartki w momencie, gdy wcześniej miało się już na koncie jedną oznacza automatycznie opuszczenie placu gry. Bramkarz może łapać i wykopywać piłkę, natomiast przeciwnik nie może dotknąć bramkarza, gdyż ten jest w polu karnym. Jeżeli bramkarz poza polem karnym dotknie piłki ręką może zostać ukarany czerwoną kartką, a drużyna przeciwna będzie wykonywała rzut wolny.

Stałe fragmenty gry
Wykonanie rzutu wolnego bezpośredniego Jeśli piłka po uderzeniu, podaniu lub odbiciu przekroczy boczną linię końcową, sędzia odgwizduje aut (ang. Throw-in). Wznowienie gry następuje przez wyrzut piłki rękoma, zza głowy, przez zawodnika drużyny przeciwnej. Gdy piłka opuści linię końcową boiska za bramką przeciwnika, grę rozpoczyna bramkarz drużyny przeciwnej, ustawiając piłkę w obrębie (najczęściej na linii) pola bramkowego (5 m od linii końcowej wokół bramki). Natomiast gdy któryś z zawodników wybije piłkę poza własną bramkę, wówczas sędzia przyznaje drugiej drużynie rzut rożny (ang. corner), z którego piłka jest wznawiana wykopem z narożnika boiska przez zawodnika drużyny przeciwnej.

Po faulu w obrębie pola karnego sędzia dyktuje rzut karny. Jest to rzut wolny wykonywany z odległości 10 m 98 cm od bramki. W czasie wykonywania rzutu wolnego w polu karnym może znajdować się tylko zawodnik wykonujący rzut karny oraz bramkarz. Do momentu oddania strzału bramkarz nie może wybiec przed linię bramkową (czasami bramkarz wybiega poza linię, lecz sędzia przymyka na to oko) , a zawodnicy jego drużyny nie mogą wbiec w pole karne. Rzut karny, może być również rozegrany pomiędzy dwoma zawodnikami z drużyny. Jednak po podaniu, piłka musi potoczyć się do przodu, w kierunku bramki przeciwnika, a zawodnik do którego podanie jest adresowane do momentu rozegrania piłki musi znajdować się poza polem karnym oraz w odległości 9m 15cm. Dozwolone jest dobijanie strzałów, przez wszystkich zawodników. Strzelec rzutu karnego może dobijać, ale tylko jeżeli piłka zostanie rozegrana z innym zawodnikiem (najczęściej bramkarzem drużyny przeciwnej, lub obrońcą. Jeżeli piłka po strzale zostanie odbita od słupka i nie dotknie jej żaden inny zawodnik, strzelec nie może ponownie zagrać piłki. Wykonanie rzutu karnego powinno być płynne, niedozwolone jest markowanie strzału. W przypadku nieprawidłowości, sędzia powtarza wykonanie rzutu karnego.

Spalony
Sytuacja, gdy piłkarz drużyny atakującej w momencie kierowania podania do niego jest na połowie drużyny przeciwnej bliżej linii końcowej bramki, aniżeli dwóch zawodników drużyny broniącej (jednym z nich może być bramkarz), nazywana jest w piłce nożnej spalonym. W szczególności wynika z tego, że na spalonym nie jest piłkarz, który jest za linią obrony, ale nie przekroczył linii połowy boiska. Spalony nie obowiązuje również podczas wyrzutu z autu i rzutu rożnego. W przypadku spalonego sędzia najczęściej kieruje się wskazaniem bocznych arbitrów i – w przypadku odnotowania pozycji spalonej – dyktuje rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej.

Przywilej korzyści
Zasadą, którą często kierują się sędziowie (pomimo braku formalnego nakazu) jest zasada przywileju korzyści. Oznacza ona, rezygnację z odgwizdania, jeśli drużyna pokrzywdzona jest w korzystnej sytuacji. Przykładowo – jeśli podczas wykonywania rzutu wolnego mur wbiegnie w strefę 9,15 m od piłki a mimo to padnie gol, to sędzia nie nakaże powtórzenia rzutu wolnego. Podobnie będzie, gdy nastąpi faul na kartkę, lecz sędzia zdecyduje pokazać się ją po zakończeniu akcji, gdyż pokrzywdzona drużyna pomimo faulu jest w posiadaniu piłki. Lub gdy bramkarz sfauluje napastnika, a ten strzeli bramkę - zostanie ona uznana.

Czas trwania i wyłanianie zwycięzcy
Czas gry wynosi 90 minut (dwie połowy, każda po 45 minut). Sędzia może przedłużyć każdą połowę meczu stosownie do przerw w grze. Po upływie doliczonego czasu gry zwycięzcą jest ta drużyna, która zdobyła więcej bramek. W przypadku rozgrywania meczów systemem ligowym, za wygraną zwycięzca zdobywa 3 punkty (w niektórych ligach 2 punkty), przegrany nie zdobywa żadnego. Remis natomiast obu drużynom daje po jednym punkcie. W systemie ligowym drużyny grają ze sobą każdy z każdym po dwa razy, jednak np. w lidze austriackiej i szkockiej drużyny rozgrywają między sobą po 4 pojedynki. W przypadku, gdy mecze rozgrywane są turniejowym systemem dwumeczów, pierwszy mecz zawsze kończy się po drugiej połowie. Zwycięzcą dwumeczu zostaje ta drużyna, która w dwóch meczach zdobędzie więcej goli. Jeśli okaże się, że obie drużyny zdobyły ich tyle samo, zwycięża drużyna, która strzeliła więcej goli w meczu wyjazdowym. Jeśli powyższe warunki nie wyłonią zwycięzcy, odbywa się dogrywka. Jeśli w przepisowym czasie gry drużyny osiągną wynik remisowy, a konieczne jest wyłonienie zwycięzcy (co ma miejsce w przypadku spotkań rozgrywanych systemem turniejowym bez rewanżów), ma wówczas miejsce trzydziestominutowa dogrywka - 2 połowy po 15 minut. W większości rozgrywek na szczeblu międzypaństwowym obowiązywała do niedawna zasada "złotej bramki" (golden goal), polegająca na tym, że po strzeleniu bramki w dogrywce mecz się kończy, a zwycięzcą zostaje drużyna, którą ją zdobyła. Później na jej miejsce wprowadzono zasadę "srebrnej bramki" (silver goal), polegającej na tym, że zwycięzcą zostaje drużyna, która prowadzi po pierwszej połowie dogrywki. Obecnie odchodzi się od tych zasad na rzecz pełnowymiarowej dogrywki. Jeśli dogrywka nie przyniesie rozstrzygnięcia, wówczas zawodnicy obu drużyn wykonują serię rzutów karnych (po 5 rzutów karnych, każda dla każdej drużyny), a gdy i po nich nie ma zwycięzcy, wykonuje się na przemian po jednym rzucie karnym aż do osiągnięcia zwycięstwa. W serii rzutów karnych piłkarze na przemian wykonują rzuty karne z przepisowej odległości. Żaden gracz nie może oddać więcej niż jednego strzału, chyba, że wszyscy pozostali gracze pola oddali już strzał w serii rzutów karnych. Gola uznaje się, gdy piłka wpadnie do bramki bezpośrednio, po odbiciu od słupka, poprzeczki lub od bramkarza. Nie uznaje się tzw. "dobitek". W niektórych systemach rozgrywek, jeśli dogrywka nie wyłoniła zwycięzcy, nie przewidywano serii rzutów karnych lub ograniczano ich ilość. W takich przypadkach, jeśli wciąż nie było możliwe wskazanie zwycięzcy – sędzia rozstrzygał wynik wykonując rzut monetą.

Sędziowie
Zawody prowadzi zespół sędziów: sędzia główny biegający po boisku, dwaj sędziowie asystenci (biegający poza boiskiem wzdłuż linii bocznych) oraz sędzia techniczny (sygnalizuje zmiany i czas przedłużenia gry). W przypadku braku sędziego technicznego (np. na niższych szczeblach rozgrywkowych)zmiany sygnalizowane są przez jednego z sędziów liniowych, przez uniesienie oburącz chorągiewki. Decyzje sędziego głównego są nieodwołalne. Jedynie sędzia główny podejmuje decyzję. Sędziowie boczni są jedynie pomocnikami, których sugestiami arbiter główny powinien, lecz nie musi się sugerować. Przyjmuje się, że sędzia jest "powietrzem". Znaczy to, że w momencie gdy piłka odbije się od sędziego i przeszkodzi, lub pomoże jednemu z zespołów przeprowadzić skuteczną akcję, gra jest kontynuowana. Również w przypadku zderzenia sędziego z jednym z graczy, co mogłoby mieć wpływ na przebieg gry. Sędziowie muszą być niezależni, tzn. w meczach międzypaństwowych nie mogą pochodzić z krajów, których drużyny uczestniczą w spotkaniu. Dopuszczalne są zmiany sędziów w trakcie rozgrywek (np. z powodu kontuzji arbitra głównego).